کمپوزیسیون رنگ چیست؟ یک بحث مهم در آموزش نقاشی بحث ترکیب بندی (کمپوزیسیون) رنگ است. کمپوزیسیون یا ترکیب بندی رنگ یعنی اینکه دو یا چند رنگ به صورتی کنار هم قرار بگیرند که نظم خاصی داشته باشند و معنا و مفهوم ویژه ای را برسانند. انتخاب رنگ مایه ها ، نسبت و حالت آن ها ، محل استقرارشان ، جهت آن ها ، رابطه ی رنگ ها با هم و در آخر هفت تضاد رنگ ها ، عامل های موثر و مهم برای به وجود آوردن ترکیب بندی رنگ می باشند. با ما همراه باشید تا بیشتر بدانید.
جنبه های ترکیب بندی رنگ
جنبه های متفاوتی برای ترکیب بندی رنگ وجود دارد . یکی از جنبه های مهم آن ، هارمونی (هماهنگی ) آن می باشد. باید نحوه ی گزینش و کاربرد رنگ ها را با توجه به معنای آن ها یاد بگیریم .حالت و شکوه واقعی رنگ ها و مفهوم و نشانه ی ویژه آن را مشخص کنیم.
تناسب و موقعیت هر رنگی را با توجه به رنگ هایی که آن را در برگرفته اند باید بسنجید.پس هر رنگ با توجه به رنگ های اطرافش در نظرگرفته می شود.البته کیفیت و کمیت رنگ نیز مهم هست .
همانطور که در شکل مشاهده می کنید رنگ زرد و سبز را با چهار رنگ دیگر با درجه ی تاریکی و روشنی یکسان در نظر گرفته ایم . همانطور که دیده می شود شفاف بودن و روشن بودن این دو رنگ یکسان هست و کنتراست تاریک و روشن وجود ندارد .
در شکل دیگر آبیِ بنفش و قرمزِ بنفش ، مکمل رنگ زرد هستند و خیلی زیاد خود نمایی می کنند ، ولی رنگ های سبز و نارنجی روشن ، نسبتاً آرام و غیر فعال هستند.
در این شکل هم رنگ قرمز، شدید دیده می شود و در حالت تضاد مکمل با رنگ سبز می باشد . شدید بودن رنگ قرمز بخاطر رنگ مایه های سبز هست که بر قرمز مسلط هست . سبزِ آبی و زردِ سبز ضعیف و ناتوان به نظرمی رسند.
در یک ترکیب بندی رنگ ، محل قرار گرفتن رنگ و هم چنین جهت آن ها امری بسیار ضروری است .به عنوان مثال اگر رنگ آبی در قسمت بالا به کار رود جلوه خاص دارد و اگر در قسمت چپ یا راست استفاده شود ، معنای دیگری دارد. رنگ آبی در پایین اگر استفاده شود ، سنگین است و اگر در بالای تابلو باشد، سبک و بی وزن خواهد بود.
رنگ قرمز در قسمت پایین اگر به کار گرفته شود ، استوار و محکم است ولی اگر در قسمت بالای تابلو بیاید ،سنگین است و وزن خود را تحمیل می کند .زرد در قسمت بالا ، سنگین می باشد و در پایین حالتی شناور و غیرمتعادل دارد .
تعادل و توازن رنگ ها در ترکیب بندی رنگ
به وجود آوردن تعادل و توازن رنگ ها و پخش آن ها ، نکته مهمی دیگر در ترکیب بندی رنگ می باشد.
سنگینی و وزن سطوح رنگ را در جهت محور ها و قطب ها ی تابلو باید محاسبه کنید . برای مشخص کردن ارزش های چپ و راست تصاویر ، می توان بدن انسان را در نظر گرفت. معمولاً قسمت چپ بی مقاومت و کم تر فعال می باشد، در حالی که سمت راست فعال و چابک می باشد.
راست به جلو و بالا و چپ به پایین و عقب متمایل هست . برخی تابلو ها این ویژگی را دارند و با حرکتی که به سمت پایین و چپ یا به طرف بالا و راست دارند ، چشم را هدایت می کنند. به عنوان نمونه ، می توان به تابلوی مردان کور توجه کنیم .
در این تابلو ، حرکت فیگور ها برعکس عادت ما می باشد . اگر مردان کور از سمت راست و بالا به طرف چپ و پایین قرار می‌گرفتند، خود به خود آن ها را در حرکتی صعودی می توانستیم حس کنیم و حالت سقوط دیگر ارزش خود را نمی داشت .
برای مشخص شدن درستی این نظریه می توانیم تصویر را برعکس کنیم و هردو را باهم قیاس کنیم .
البته احتمال دارد نکته ای که گفته شد برای بیننده ای که نگاه به تابلو می کند ، مبهم و مشکوک باشد، چون برخی از مردم اغلب عادت دارند نوشته های خود را از راست به چپ یا از چپ به راست می نویسند یا می خوانند .در هر صورت این ها تجارب شخصی هستند و بی تاثیر نیستند .
انواع جهات در ترکیب بندی رنگ
هرکدام از جهات متفاوت افقی، عمودی ، مورب ، مدور یا ترکیب آن ها جلوه خاص و مفهوم ویژه ای را در تابلو به بیننده القا می کنند.
- حرکت افقی : دلالت بر وزن ، فاصله و وسعت و پهنا را نشان می دهد.
- حرکت عمودی : دارای تضاد شدید با جهت افقی هست و دلالت بر سبکی ، عمق و ارتفاع را دارا می باشد.
- زمانی که دو حرکت عمودی و افقی با هم ترکیب شوند سطح را خلق می کنند که ارزش تعادل و استحکام را دارد. زمانی که جهت های عمودی و افقی یکدیگر را قطع کنند ، تاثیرشان بسیار بیشتر خواهد بود .
- حرکت مورب : ایجاد حرکت می کند و انسان را به عمق تابلو هدایت می تواند بکند.
استفاده از جهات در ترکیب بندی رنگ آثار بزرگان
ال گرکو، لیس( LISS) و مولبرچ (Maullbertsch) حرکت و جهت فرم ها و رنگ ها را برای بیان کردن مفهوم های نقاشی خود به کار می گرفتند .
چینی ها با آگاهی کامل حرکت های مورب را در کنار محور های عمودی استفاده می کردند .فرم های عمودی تابلو هایشان باعث هدایت چشم به عمق تابلوهایشان می شود .معمولا این فرم ها در فاصله های دور ، در میان ابرها و فضای مه آلود محو می شوند و برای نشان دادن فواصل و مسافت چشم اندازها استفاده می شوند .
نقاشان کوبیست برای آن که به کمپوزیسیون تابلوهای خود عمق بیشتری بدهند و به صورت برجسته آن را در بیاورند، حرکت های مورب و اشکال مثلثی را به کار می بردند. فرم های مدور که از دایره مشتق می شوند ، نمودی مرکز گرا دارند، ولی در عین حال ، باعث ایجاد حرکت می شوند.
در تابلوی تاجگذاری حضرت مریم اثرشارنتون ، کمپوزیسیون در قسمت مرکزی دارای ترکیبی مدور می باشد. سر حضرت مریم در قسمت مرکزی دایره بزرگ قرار گرفته است که به محض دیدن ما را متوجه مراسم تاجگذاری می کند.
تابلوی معروف دیگر که فرم های مدور نقشی اساسی را در آن دارند، پیروزی اسکندر، اثر آلتدُفر (Altdorfer) می باشد . حرکت مدور ابرها صحنه ی جنگ را بیشتر تشدید می کند . وقتی که دو یا چند رنگ در یک مسیر قرار بگیرند باعث ایجاد حرکت می شوند.
در شکل سه سطح رنگی قرمز ، زرد و آبی به صورت افقی در کنار هم قرار هستند و دارای حرکتی افقی می باشند.
در تابلوی گردشگاه گراندژات سایه های تاریک در قسمت پایین با رنگ های تیره ی شاخ و برگ درختان در بالا به حالت افقی قرار گرفته اند. تنه ی درختان و فیگور های ایستاده به حالت عمودی ترسیم شده اند و با فرم های افقی قبلی متضاد هستند.
تی سین از جمله نقاشانی است که با استفاده از تاریکی ها و روشنی های رنگ، حرکات افقی و عمودی تابلوهایش را نشان داده است.روشنی ها و تاریکی ها ی منظم در تابلوهایش سبب شده تا آن به عنوان فرمول تی سیین شناخته شود .اکثر هیکل ها و تصاویر در آثار تی سیین به شکل حرکات مورب یا مدور می باشند.
دید انسان خود به خود می خواهد آن چه را دوست دارد با هم ترکیب کرده و همه ی شکل ها و رنگ ها را با هم ببیند . این خاصیت بینایی می باشد که تمایل دارد عنصر های تصویری هم شکل و هم رنگ را که باهم مرتبط هستند یافته و میانشان ارتباط برقرار کند . این خاصیت هم زمان دیدن در رابطه با سطوح، سایه ها ،بافت ها و رنگ ها و به صورت کلی عناصر شکلی تابلوی نقاشی اثر مهمی در ترکیب بندی و فضا سازی اثر دارد.
در این مقاله مطالبی را در مورد ترکیب بندی رنگ بیان کردیم. از هارمونی و توازن رنگ گفتیم و همچنین از أنواع جهات . اگر این مقاله را دوست داشتید لطفا آن را با دیگران نیز به اشتراک بگذارید. از شما دعوت می کنیم از مقاله رنگ شناسی در نقاشی در بلاگ ما نیز دیدن نمایید.
اگر نظر یا نکته ای هست بنویسید
ایمیل شما نمایش داده نمیشود