کودکان نقاشی را با خط خطی کردن شروع می کنند. بسیار دیده اید که کودکان به محض دیدن ابزار نقاشی و یا زمانی که ما از آن ها غافلیم بر روی محیط اطراف، دیوار، در، مبل و ... خط خطی های نا مفهوم را می کشند که از نظر آن ها بسیار خوشایند و برای ما نا آشناست. در صورتی که باید بدانید شروع خلاقیت کودکان و رشد ذهنی آن ها با همین خط خطی هاست و لازم است ما برای ورود به آموزش نقاشی کودکان با مراحل خط خطی های نقاشی کودکان آشنا شویم.
مراحل خط خطی کردن کودک
اولین شکل هایی که کودک بر روی کاغذ می کشد، بیشتر بر اثر ضربه زدن مداد بر روی کاغذ به وجود می آید گاه این ضربه ها آن چنان محکم است که باعث پاره شدن کاغذ می شود زیرا اگر چه قدرت عضلانی کودک بسیار کم است ولی انرژی و قدرت هیجانی بسیار زیادی دارد.
فعالیت هنری کودک از زمانی شروع می شود که با ابزاری ساده مثل مداد بر روی سطحی مثل کاغذ خطی می کشد. در واقع شروع اصلی فعالیت هنری کودک به دست و بازو محدود نمی شود بلکه در عمل تمام اعضای بدن او سهیم هستند.
در شروع مراحل یادگیری، کودک خط هایی را به جهات مختلف ترسیم می کند. این خطوط معمولا تمام صفحه کاغذ را در بر می گیرد و تا جایی که بازوانش اجازه می دهد نیم دایره رسم می کند. البته هم به موقعیت کودک به صورت نشسته و یا ایستاده و هم به چگونگی گرفتن مداد توسط کودک بستگی دارد. بر اساس نظریه (لون فلد و برتین) پس از گذشت حدودا شش ماه از شروع خط حطی کردن، متوجه وجود رابطه ای میان حرکات دست و خط هایی که کشیده می شود و با آن ها ارتباط برقرار می کند. به گفته (والون) کودک متوجه می شود که اثر خط بر روی کاغذ به دلیل حرکت دست و به کمک مداد به وجود می آید و این رابطه علت و معلولی را درک می کند. بعد یاد می گیرد که با تغییر حرکت دست می تواند خطوط جدیدی ایجاد کند و تجربه او در ارتباط مستقیم با تقویت عضلات و هم چنان خطوط درهم و برهمی که کودک در سنین شونزده تا هیجده ماهگی ترسیم می کند به سمت رشد است. بنابراین کودک هرچه بزرگتر می شود می تواند مداد و قلم را در دستش کنترل کرده و شکل های ظریف تری ترسیم کند.
برای درک بهتر خط خطی های کودکان باید به شروع و تکامل خط خطی های کودکان پرداخت، یعنی از چه زمانی کودک شروع به خط خطی کردن می کند و همراه با رشد جسمی و سنی کودک چگونه این خط خطی ها کامل شده تا به فرم هایی میرسد که مفهوم داشته باشد مثل خورشید، خانه، آدمک و ...
در ادامه به مراحل خط خطی کودکان با توجه به سن می پردازیم .
مراحل تکامل خط خطی کردن
کودکان معمولا در یک سالگی مداد به دست می گیرند ولی به جای خط کشیدن مداد را بر روی کاغذمی کوبند. بنابراین از خود اثری به جا نمی گذارند.
در هجده تا بیست ماهگی به طور کامل موفق به خط کشیدن می شوند. بر اساس نظریه (کلوگ) در مورد کودکان کشورهای مختلف جهان، کشیدن نقش های ساده و پیچیده اصول و مبانی یکسانی دارد که البته با عوامل رشد عضلانی و عصبی کودکان مرتبط است. طبق این نظریه تکامل خط خطی در نزد کودکان طی پنج مرحله اصلی صورت می گیرد:
- خطوط نا مشخص
- خطوط مشخص یا اشکال هندسی درهم
- کنار هم قرار گرفتن چند شی
- اجماع چندین شکل مختلف
- تصویر نگاری
که این پیشرفت به صورت کاملا منطقی صورت می گیرد. البته لازم به ذکر است خط های افقی قبل از خطوط عمودی توسط کودکان کشیده می شود.
در سن دو سالگی خطوط دایره ای و یا زاویه دار ظاهر می شوند. درسن دو سال و نیمه که قدرت عضلانی کودک بیشتر شده، هنگامی که خطی را رسم می کند با چشم نیز مراقب است تا آن خط از محدوده تعیین شده خارج نگردد و به دلخواه خود چندین حرکت را تکرار می‌کند.
در سن سه سالگی خط خطی های کودک فقط برای لذت بردن از حرکت یا فشار مداد نیست بلکه مایل است احساسات درونی خود را که با تجربه های زندگی کوتاه مدت به دست آورده است بیان کند. برای کودکانی که در محیطی پر تحرک زندگی می کنند این روش از سن دو سال و نیمه شروع می شود.
طبق بررسی های انجام شده کودک در سه سالگی از خطوط عمودی بیشتر از خطوط افقی استفاده می کند. به گفته همین پژوهشگران، خطوط عمودی بیانگر اظهار وجود کودک است.
بنابراین توسعه آن ها نشان می دهد که کودک از وجود خودش آگاه شده است. با آنکه خط خطی های او از نظر بزرگترها فاقد معنی و محتواست، ولی مسلم است که در این مرحله کودک قصد بیان چیزی را دارد. البته در این مرحله تخیل کودک بر یک موضوع خاص ثابت نمی ماند.
در اواخر سه سالگی کودک شروع به کشیدن اشکالی می‌کند که شبیه خانه یا خورشید است و سرانجام در چهار سالگی خط خطی های او جمع و جور شده حتی برای بزرگسالان نیز معنی پیدا می‌کند. در این سن نشانه ای از آدمک گاهی هم بعضی از حروف الفبا نمایان می شود و سرانجام کودک مرحله خط خطی کردن را به طور کامل پشت سر گذاشته و وارد مرحله تمثیلی می شود.
اگر نظر یا نکته ای هست بنویسید
ایمیل شما نمایش داده نمیشود