رنگ شناسی در نقاشی

چقدر در مورد رنگ های می دانید؟ آیا علاقه مند هستید کمی در مورد رنگ ها و خواص فیزیکی آنها اطلاع داشته باشید؟ با ما همراه باشید تا درباره رنگ شناسی در آموزش نقاشی چیزهای بیشتری یاد بگیرید.

رنگ چیست؟

رنگ وسیله بیان نقاش است البته رنگ به عنوان سطح . بنابراین نقاش با طراح که با خط کار می کند متفاوت است ورنگ در کار او کمتر کاربرد دارد .

دربحث رنگ شناسی در نقاشی باید دانست که سیاه و سفید در طبیعت به ندرت به صورت خالص یافت می شود . در واقع سیاه و سفید رنگ نیستند پس رنگ چه چیزی می تواند باشد ؟ رنگ برای نقاش در وحله اول پودری است که به همراه چسب ، آن را روی سطح می گسترانند اما این تعریف در مورد خصوصیات فیزیکی یا شیمیایی مواد رنگی چیزی بیان نمی کند . اگر در تاریکی به پودرهای رنگی نگاه کنید نمی‌توانیم بگوییم کدام یک از آنها آبی وکدام یک از آنها زرد است. برای دیدن رنگها به نور احتیاج است و فقط در نور قابل تشخیص هستند وتنها نور است که آنها را به وجود می آورد.

طیف رنگی

آیا درمدرسه بحثی درمورد رنگ شناسی در  نقاشی داشته اید؟ شاید بلی و شاید خیر، اما بدون شک در مدرسه آموخته اید که نور سفید و بدون رنگ را می توان از طریق منشور به طیف رنگی تجزیه کرد .نور تابش انرژی از یک منبع است .طول موج های قابل رویت این تابش بین ۳۹۷و۶۸۷نانومتر هستند.

هر یک از این طول موج ها رنگ مشخصی دارند .این پدیده با بنفش شروع می شود به تدریج و به طور پیوسته به آبی،سبز،  زرد، نارنجی و قرمز می رسد. چشم انسان مستقیما قادر به دیدن طول موج های کوتاهتر (ماوراء بنفش)وطول موج های بلندتر(مادون قرمز) نیست.

وقتی میگوییم جسمی به رنگ آبی است معنای آن این است که این جسم فقط امواج نور آبی را منعکس می کند و بقیه نورها  جذب وتبدیل به گرما می شوند.این مسئله را با یک آزمایش ساده میتوان به اثبات رساند.

اگر جسم سفیدی را که در آفتاب قرار دارد لمس کنیم حرارت آن با هوای اطراف به ندرت فرق می کند.رنگ سفید تمام امواج نوری را بر می گرداند .در صورتی که یک جسم سیاه در آفتاب ممکن است چنان گرم شود که دست زدن به آن غیر ممکن گردد؛ زیرا تمام طول موج هایی که با آن برخورد می کنند جذب و به گرما تبدیل می‌شوند و سپس به تدریج از آن جدا می شوند.

در بحث رنگ شناسی در نقاشی باید دانست که دایره رنگ توضیحات بصری ویژگیهای رنگ را بیان می کند وآن جدولی است که در وهله اول شامل سه رنگ اصلی آبی و زرد و قرمز است.این سه را به این علت که از ترکیب رنگهای دیگر به دست نمی آیند رنگهای اصلی می گویند .با این رنگ ها هم از طریق ترکیب بصری وهم از طریق ترکیب مادی می توان سایر رنگها را به وجود آورد.

اگر از دو رنگ اصلی به مقدار مساوی مخلوط شود رنگ جدیدی پدید می آید واز ترکیب دو به دو سه رنگ جدید سبز و نارنجی و بنفش به وجود می آید.

اگر هر دو رنگ مجاور باهم ترکیب شوند ۱۲ رنگ واگر باز هم ادامه دهیم دایره ما مجهز به ۴۸ رنگ خواهد شد که باهم پیوستگی دارند .

پرسپکتیو رنگ

در بحث رنگ شناسی در نقاشی  موضوع این است که اهمیت سطح در نقاشی خیلی بیشتر از طراحی است .می دانید که در نقاشی این سطوح رنگی هستند که به چشم می خورند. از خط می توان برای بیان ترسیمی انتزاعی و برای محدود کردن فضا و و جدا کردن فضاها از همدیگر استفاده کرد ولی رنگ است که سطح را مشخص می کند.

اگر میخواهید احساسی از بعد و فضا به وجود آورید ، چه در طراحی خطی و چه در طراحی سایه روشن ، باید اندازه اشیا را با توجه به دور ونزدیک بودن آنها به خط افق یا نقطه گریز کوچک یا بزرگ کنید.

ولی رنگها به گونه ای دیگر عمل می کنند ومی توان نور یا تاریکی را نقطه ای تصور کرد که در آن رنگ محو می شود .البته این امر بستگی به محیطی دارد که شخص در آن قرار می گیرد واین که نور یا تاریکی را پایه قرار می دهد. وقتی داخل بیشه زاری هستیم وبه بیرون آن نگاه می کنیم رنگ ها به نور تبدیل می شوند .اما وقتی از بیرون به داخل جنگل می نگریم رنگ ها به تیرگی تبدیل می شوند .علاوه ‌بر این رنگ های ضعیف تر را به زمینه عقب می رانند و رنگهای خالص نزدیک تر از رنگهای تا خالص به نظر می رسند .

وقتی قرمز و زرد اصلی از نظر تیره روشنی هم درجه باشند زرد و قرمز جلوتر از آبی دیده می شوند .یعنی رنگ های گرم جلو ورنگ های سرد به عقب گرایش دارند.

سبکهای نقاشی وتاثیرات آنها بر روی کاربرد رنگ در نقاشی

وقتی در مورد رنگ شناسی در نقاشی صحبت می کنیم باید بدانیم که امپرسیونیست ها اولین نقاشان دنیای غرب بودند که هوای ابری رابا تمام سایه ها از خا کستری تا سفید ، با نوری روشن نشان دادند .آنان با افزودن ترکیبی از خاکستری ها و سفیدها به مقدار مناسب به رنگ به تاثیری از عمق نائل شدند.ضخیم بودن لایه رنگی به ایجاد عمق کمک می کرد و باعث ایجاد بافت بر روی بوم می شد.

امپرسیونیست ها به برداشت  لحظات آنی رنگ از طبیعت اعتقاد داشتند بنابراین به علت تغییر نور ودر نتیجه آن رنگ در هر لحظه مجبور به استفاده از رنگهای خالص و ترکیب نکردن رنگ روی پالت بودند . در ضمن رنگ سیاه را حذف  وبه جای آن از رنگهای مکمل استفاده کردند .به علت برداشت لحظه ای رنگ مجبور به استفاده از تاش قلم در آثار خود شدند .

امپرسیونیست ها انقلابی در جهت استفاده از رنگ در هنر نقاشی ایجاد کردند ولی به دلیل برداشت لحظه ای رنگ آثار آنها از ساختار محکم برخوردار نبود.

در دوره رنسانس نقاشان ایتالیایی به طور مبهم وسایه وار ومحوی (اسفوماتو) جو راکشف وارائه کرده بودند .این همان اسفوماتوی مشهور است که با رطوبت موجود در هوا کاملا متفاوت است .آنها نه تنها برای منظره باز، بلکه در فضای داخل در نمایش پرتره نیزاز آن استفاده می کردند . این اسفوماتو به آنها این امکان را می داد تا کناره تصویر را که باعث نابودی نمود تصویر می شود محو سازند. لئوناردو داوینچی وتیسین علاقه فوق العاده ای به اسفوماتو (محو کاری)نشان دادند، ولی آن را با ظرافتی که زمانه ایجاب می کرد به کار گرفتند.این دو نقاش مهم ترین افرادی بودند که در این راه گام برداشتند.

پس از آن هنرمندان نقاش دوره باروک به خصوص رامبراند این ملایمت رنگی را در هم شکست و با جسارت زیاد تضادهای رنگی را با نشان دادن نور وتاریکی به بالاترین حد خود رساند.

رامبراند چنان تیرگی‌ها و سایه های قوی به وجود آورد که در هیچ جای تاریخ نقاشی پیدا نمی شود .

نقش طبیعت در رنگ شناسی در نقاشی

در بحث رنگ شناسی در نقاشی  آمده است که الفبای مطالعه رنگ در مشاهده دائمی طبیعت نهفته است .این امر معلوم می دارد که وقتی رنگ به خاطر هدف های پرسپکتیوی محو می شود نتیجه آن خاکستری خنثی نیست بلکه مشتقاتی از رنگهای اصلی است که با محو شدن کناره های شکل همراه است .

روشن تر شدن رنگ اولیه و همین طور تیره شدن رنگ هر لحظه ممکن است تغییر کند .مثلا قرمز همواره به به خاکستری – صورتی تبدیل نمی شود رنگ هر قدر به افق نزدیکتر باشد بیشتر تحت تأثیر روشن تر شدن قرار می گیرد .گاهی ممکن است یک سقف شیب دار را در اوضاع و احوال متفاوتی تماشا کنیم روز بارانی، افتابی، روز بارانی، هوای ابری و صبح و عصر و که در هر یک رنگ به گونه ای کاملا متفاوت دیده می شود وبرای نقاشی کردن آنها که در تمام شرایط دیده می شود به تمام رنگ های که دارید احتیاج می شود .

آبی اولترامارین

اکنون در بحث رنگ شناسی در نقاشی در مورد آبی اولترامارین صحبت می کنیم.  این آبی امروزه صورت مصنوعی از ترکیب سودا ،اکسید آلومینیوم ، گوگرد و اسید سیلیسیک ساخته می شود و رنگ دانه ای اساسی برای رنگ در نقاشی ورنگ در صنعت محسوب می شود که تولید آن زیاد گران نیست. ‌

آبی اولترامارین نزدیک به آبی اصلی است.این رنگ در مقابل نور مقاوم و بسیار خاص است.می توان آن را با سبز یا قرمز ترکیب کرد.

ودر ترکیب با قرمز آلیزارین خالص ترین بنفش به دست می آید.ابی اولترامارین با رنگدانه زرد سبز چرکی به وجود می آورد وبا ویردیان آبی سبز خالصی ایجاد می کند .

این آبی در جعبه رنگ های معمولی وارزان بچه های مدارس هم یافت می شود.و به صورت خالص وجود دارد.

دیگر آبی مهم در بحث رنگ شناسی در نقاشی ، آبی پروس (سیانوژن آهن) است که دومین آبی با اهمیتی است که حتی برای محدود ترین بسته رنگی  لازم است.آن را به نام قدیمی آن آبی پاریس یا برلین می نامند این رنگ قویترین ترین نیروی رنگی را دارد وبا مقدار کمی از آن با ترکیب رنگ زرد یا حتی قهوه‌ای را می تواند به سبز درخشان تبدیل کند. این آبی با رنگ قرمز تر کیبی درخشان می دهد ودر ترکیب با قرمز کادمیوم سیاه عمیقی به وجود می آورد که در نقاشی میتوان به جای رنگ تیره استفاده کرد.

آبی پروس در ترکیب با آبی اولترامارین به صورت خالص و عمیق جلوه گر می شوند.آبی پروس رنگ ارزانی است ودر جعبه رنگ های معمولی کار برد دارد.

آبی کبالت

دیگر آبی در بحث رنگ شناسی در نقاشی آبی کبالت است.آبی کبالت رنگ گرانی است که در جعبه رنگهای معمولی وجود ندارد .آبی اولترامارین با تر کیب رنگ سفید شبیه آبی کبالت است ولی هرگز درخشش آبی کبالت را ندارد .آبی کبالت باید به تنهایی استفاده شود چون در ترکیب با رنگهای دیگر به سادگی محو می‌شود بهترین ترکیب را با سبز ویریدیان می دهد .قدرت رنگ کنندگی آن زیاد نیست وبین رنگهای مات وشفاف قرار می گیرد . آبی کبالت بسیار غنی به نظرمی رسد .

آبی سیرولین

این آبی که به رنگ آسمان بدون ابر است بر ای حالت های جوی بسیار جالب است .

 زرد ناپل

رنگ دیگری که در بحث رنگ شناسی در نقاشی بررسی می کنیم زرد ناپل است. زرد ناپل (انتیمونات سرب) درهر تخته رنگی باید وجود داشته باشد خصوصیت این رنگ پوشانندگی زیاد آن است وبه همین دلیل درآبرنگ باید کمتر به کار برده شود و کاربرد آن در رنگ روغن مناسب تر است وبه رنگ بندی تابلو حالت مه آلود می دهد وبرای نشان دادن پرسپکتیو جوی بسیار مناسب است.

قرمز کادمیوم

هر آنچه در مورد زرد کادمیوم گفته شد در مورد قرمز کادمیوم هم صدق می کند. باید دقت کنیم برای حفظ درخشش این قرمز نباید با چیزی آن را مخلوط کنیم.قرمز کادمیوم و قرمز آلیزارین هیچ کدام قرمز اصلی را به وجود نمی آورند ولی ترکیب این دو قرمز به قرمز اصلی نزدیک است.

چرخه رنگ

چرخه رنگ بحثی مهم در رنگ شناسی در نقاشی است. برای درک بهتر هر دو قابلیت ترکیب کردن رنگها در نقاشی هایتان و ترکیب های کلی رنگی که در دسترس شما هستند،  باید با چرخه ی رنگ آشنایی داشته باشید.

چرخه ها می توانند متنوع باشند ، امّا یکی از آن ها که مرسوم تر می باشد ، چرخه ی رنگ های سه گانه است. این چرخه شامل دوازده رنگ است که در کنار همدیگر و در یک دایره قرار دارند . به گونه ای که می توانید مثلث های متساوی الاضلاعی را ترسیم نمایید که سه نوع رنگ مختلف: اصلی، ثانویه و مرتبه سوم را به یکدیگر متصل نمایند.

رنگ های اصلی در نقاشی زرد ، قرمز و آبی می باشند، و کلیه ی رنگ های دیگر از آنها مشتق می شوند . هر رنگی که با چشمتان دیده می شود می تواند به این سه رنگ شکسته گردد، این رنگ ها منحصر به فرد می باشند چون می توانید با ترکیب این سه رنگ اصلی رنگ های دیگری را درست کنید.به عنوان مثال رنگ ها ی زرد و آبی برای ساختن رنگ سبز استفاده می گردند، اما با هیچ ترکیبی از رنگ های دیگر نمی توانید به صورت خالص سه رنگ دیگر را بسازید.

رنگ های ثانویه شامل نارنجی ، بنفش و سبز می باشند، که از ترکیب دو رنگ اصلی با هم‌این رنگ ها ساخته می شوند (به عنوان مثال از ترکیب رنگ های قرمز و آبی رنگ بنفش درست می شود) .رنگ ها ی مرتبه سوم که بین رنگهای اصلی و رنگ های ثانویه در چرخه رنگ قرار دارند.  آن ها از ترکیب رنگ های اصلی با یکی از رنگ های ثانویه مجاور خود ساخته می شوند. برای مثال ، از ترکیب رنگ های زرد وسبز رنگ ‌زرد -سبز حاصل می شود.

رنگ هایی که در چرخه کنار هم قرار دارند مشابه نامیده می شوند که در عین حال که رنگ های کاملاً متضاد در چرخه ی رنگ مکمل یکدیگر می باشند.  مکمل ها امکان دارد به منظور ایجاد تضاد عناصر بصری در نقاشی در کنار یکدیگر قرار گیرند ، یا اینکه به منظور ایجاد کردن رنگ های بانشاط با همدیگر ترکیب گردند.

در زمان نقاشی چرخه ی رنگ را به یاد داشته باشید یا اینکه نسخه ای از را دستی کپی نمایید‌. این مفید ترین ابزار بصری برای ساختن هارمونی رنگ ها است که در دسترس شما‌ می باشد. با یک نگاه مختصر به این چرخه شما به زودی می توانید که ترکیب رنگ های سازگار با هم را انتخاب نمایید و به هر آنچه که بیانگر  حالات و احساسات شما می باشد اشاره نمایید.

تلاش کنید تا تقریبا تمام پالت خود را با یک رنگ یکسان طرح ریزی نمایید . تیوپ های رنگ مورد علاقه تان را به صورت مناسب در کنار یکدیگر قرار بدهید ، این ترتیب کمک می کند تا به سادگی روابط منطقی رنگ ها با یکدیگر را ببینید. انتخاب دقیق رنگ های خالص سیر که میزانِ روشنی آن ها قابل تنظیم بوده در هنگام نقاشی لازم می باشد.

شدت روشنایی در رنگ

یکی از موضوعات در رنگ شناسی در نقاشی، شدت روشنایی در رنگ است. شدت روشنایی در رنگ وابسته به روشنی و تاریکی رنگ می باشد . هر رنگی دارای محدوده ای از تیرگی و روشنی هست. به عنوان مثال طیف رنگ قرمز می تواند از رنگ قرمز تیره آغاز و تا به صورتی روشن متمایل گردد.هنگامی که مقدار رنگ سفیدی را که به آن اضافه می نمایید ، به طور تدریجی افزایش دهید.نکته ی مهم قابل ذکر آن است که اگر چه شدت روشنایی صفتی خاص رنگ می باشد،  امّا شدت روشنایی در رنگ و رنگ دو موضوع کاملا از هم مجزا هستند.

رنگ هایی که بسیار با یکدیگر متفاوت هستند (به عنوان مثال ، رنگ قرمز و آبی) می توانند دارای شدت روشنایی مشابهی باشند. در هنگام نقاشی، در شروع با یک زمینه سیاه، خاکستری و سفید شدت روشنایی خود را طرح ریزی نمایید . حال مهم نمی باشد که چه رنگی را در انتهای نقاشی انتخاب می نمایید. شدت روشنایی رنگ ها باید با روشنی و تاریکی طرح پیش زمینه مرتبط باشد. آسان ترین راه برای سنجش میزان شدت روشنایی این است که شما با چشمان نیمه باز نگاه کنید که در این صورت در نقطه کانونی شما فقط رنگهای روشن و تاریک را مشاهده می کنید نه رنگ های دیگر را.

در این مقاله در مورد رنگ شناسی در نقاشی، اینکه رنگ چیست، طیف های رنگی، نقش طبیعت در رنگ شناسی،پرسپکتیو رنگ، چرخه رنگ،شدت روشنایی در رنگ و برخی از رنگ ها صحبت کردیم. امیدواریم این اطلاعات برای شما خواننده گرامی مفید واقع شود.